ماه شعبان

اموري كه در برخي از اقوال نقل شده كه در ماه شعبان (اجمالا بدون تعيين روز) اتفاق افتاده است

1- استهلال:
در وقت استهلال و ديدن هلال؛ دعاى هلال را بخواند:
الف: سه بار الله اكبر و سه بار لا اله الا الله بگويد. پس بگويد: الحمد لله الذى اذهب شهر (رجب) و جاء بشهر (شعبان).
ب: در وقت ديدن هلال هفت مرتبه سوره حمد بخواند كه امان از درد چشم است.
ج: دعاى استهلال: دعاهاى گوناگوني در اين زمينه در كلام خازنان وحي (عليهم السلام) وارد شده است، كه مضمون همه آنها حمد و ثناي الهي و اقرار به الوهيت و خالقيت و مدبريت حضرت حق متعال؛ و مخلوقيت و معلوليت كره ماه همانند ساير اجرام آسماني، و دعا براى نيل به بهترين توفيقات معنوي و مادي و محفوظ ماندن از زيانها و آسيبهاست. از جمله اين دعاها:
الله اكبر الله اكبر الله اكبر، ربّي الله، لا اله إلا هو رب العالمين، الحمد لله الذي خلقني و خلقك، و قدّرك منازل و جعلك آية للعالمين، يباهي الله بك الملائكة. اللهم أهله علينا بالأمن و الإيمان، و السلامة و الإسلام، و الغبطة و السرور، و البهجة و الحبور، و ثبتنا على طاعتك و المسارعة فيما يرضيك. اللهم بارك لنا في شهرنا هذا، و ارزقنا خيره و بركته، و يمنه و عونه و قوته، و اصرف عنا شره، و بلاءه و فتنته، برحمتك يا أرحم الراحمين .
تذكر: در صورت عدم تيسر استهلال در شب اول ماه؛ اين عمل را تا شب سوم نيز مي تواند بجاى آورد.

3- نماز:
شب اول ماه: در شب اول هر ماه دو ركعت نماز كند و در هر ركعت حمد و سوره انعام بخواند و از حق تعالى بخواهد كه او را از هر ترسى و دردى ايمن گرداند.

روز اول ماه: دو ركعت نماز + دعا + صدقه
الف: در روز اول هر ماه دو ركعت نماز كند. در ركعت اول بعد از حمد يك مرتبه سوره توحيد، و در ركعت دوم يك مرتبه سوره انا انزلناه بخواند.

ب: در روز اول هر ماه دو ركعت نماز كند. در ركعت اول بعد از حمد، سى مرتبه توحيد و در ركعت دوم سي مرتبه سوره انا انزلناه بخواند.

* بعد از نماز روز اول ماه اين دعا بخواند:
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ وَ ما مِنْ دَابَّةٍ فِي الْأَرْضِ إِلَّا عَلَى اللَّهِ رِزْقُها وَ يَعْلَمُ مُسْتَقَرَّها وَ مُسْتَوْدَعَها كُلٌّ فِي كِتابٍ مُبِينٍ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ وَ إِنْ يَمْسَسْكَ اللَّهُ بِضُرٍّ فَلا كاشِفَ لَهُ إِلَّا هُوَ وَ إِنْ يُرِدْكَ بِخَيْرٍ فَلا ر َادَّ لِفَضْلِهِ يُصِيبُ بِهِ مَنْ يَشاءُ مِنْ عِبادِهِ وَ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ سَيَجْعَلُ اللَّهُ بَعْدَ عُسْرٍ يُسْراً ما شاءَ اللَّهُ لا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ حَسْبُنَا اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَكِيلُ وَ أُفَوِّضُ أَمْرِي إِلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصِيرٌ بِالْعِبادِ لا إِلهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ رَبِّ إِنِّي لِما أَنْزَلْتَ إِلَيَّ مِنْ خَيْرٍ فَقِيرٌ رَبِّ لا تَذَرْنِي فَرْداً وَ أَنْتَ خَيْرُ الْوارِثِينَ .
* بعد از نماز و دعاى اول ماه: صدقه بدهد به آنچه براى وي ممكن شود تا سلامتى آن ماه را براى خود بخرد.

4- صدقه و انفاق:
افزون بر تصدق در عمل فوق الذكر، بطور كلي دادن صدقه و انفاق نمودن براى سلامتي مولاي خود حضرت صاحب الأمر (عليه السلام)، و نيز ايمني خود و عزيزان و براى دفع آفات و عوارض هنگامها و فتح ابواب بركت و سعادت شايسته است.

5- تلاوت (كلام وحي و خازنان وحي):
در هر ماه قدري تلاوت كلام وحي نمايد؛ خصوصا سوره هاى مباركه: انفال و برائت و نحل و يونس كه وارد شده است كه در هر ماه تلاوت شود. البته تلاوت ترتيب نزول و ختم كامل قرآن كريم فضيلت خاص خود را داشته و بديهي است كه انجام آن به ماه مبارك رمضان محدود نمي شود، از آنجا كه تدبر و وعي كلام وحي شرط لازم تلاوت بوده؛ و فهم كلام وحي و قرآن صامت تنها از بيان قرآن ناطق و كلام خازنان وحي (عليهم السلام) مي باشد، از اين رو تلاوت و تدبر و مذاكره كلام خازنان وحي ضرورت جدانشدني تلاوت كلام وحي مي باشد.

6- روزه گرفتن در هر ماه: روزه گرفتن سه روز از هر ماه: كه آن پنجشنبه اول ماه و چهارشنبه وسط ماه و پنجشنبه آخر ماه است كه مواظبت بر روزه آن؛ وسوسه را از بين مي برد و ثوابش به اندازه روزه دهر است، و از سنن مؤكده حضرت رسول است كه بر آن مواظبت داشت تا از دنيا رحلت فرمود.
* روزه گرفتن ايام البيض (13- 14- 15) هر ماه است كه فضيلت بسيار دارد.
* روزه چهارشنبه و پنجشنبه و جمعه است و براى كسي كه حاجتى داشته باشد. بنحوي كه در هدية الزائرين ذكر شده است.

7- دعا و نيايش: دعاهاى هر روز (از اول تا آخر) ماه كه از حضرت مولا علي (عليه السلام) وارد شده، و قريب به مضامين همين ادعيه؛ دعاهايى از حضرت امام صادق (عليه السلام) براى هر روز از ماه نقل شده است، كه ان شاء الله در بخش آيين هنكَام هر روز تقويم جامع آنرا ذكر مي نماييم.

* روز محذور: بنابر فرمايش معصوم (عليه السلام) در هر ماه قمري يك روز است كه براى شروع كارهاى مهم و برداختن به امور دنيوي مناسب نبوده، و توصيه شده است كه آنرا به تحصيل معرفت عبادت بگذرانند. در ماه شعبان روز بيست و ششم روز محذور مي باشد.

بدانكه در تفسير امام‏ حسن عسكري (عليه السلام) خبرى در فضيلت شعبان و روز اوّل آن ذكر شده كه فوائد بسيار در آن مندرجست و شيخ ما ثقةالاسلام نورى نَوَّرَاللَّهُ مَرْقَدَهُ آن خبر را ترجمه نموده و در آخر كتاب كلمه طيّبه ذكر فرموده و چون آن خبر طولانيست و مقام را گنجايش تمام آن نيست ما مختصر آن را در اينجا ذكر مى‏كنيم حاصل آن خبر آن است كه:
حضرت اميرالمؤمنين‏ (عليه السلام) در روز اوّل شعبانى گذشت به جماعتى كه در مسجدى نشسته بودند و در امر قَدَرْ و امثال آن گفتگو مى‏كردند و بلند شده بود صداهاى ايشان و سخت شده بود لجاجت و جدال ايشان پس حضرت ايستاد و بر ايشان سلام كرد آنها جواب سلام دادند و براى آن جناب برخاستند و خواهش كردند كه نزد ايشان بنشيند آن حضرت به ايشان اعتنايى نكرد و فرمود اى گروهى‏كه سخن مى‏گوييد در چيزى‏كه نفع نمى‏رساند آيا ندانستيد كه خداى تعالى را بندگانيست كه ساكت كرده ايشان را خوف بدون آنكه عاجز باشند از گفتن يا لال باشند بلكه ايشان هرگاه به خاطر آرند عظمت خداوند را شكسته مى‏شود زبانهايشان و كنده مى‏شود دلهايشان و مى‏رود عقلهاى‏شان و مبهوت مى‏شوند به جهت اِعْزاز و اِجلال و اعظام خداوند پس هرگاه به خود آمدند از اين حالت رو مى‏آورند بسوى خدا به كردارهاى پاكيزه مى‏شمرند نَفْسهاى خود را با ستمكاران و خطاكاران و حال آنكه ايشان منزّهند از تقصير و تفريط مگر آنكه ايشان راضى نمى‏شوند براى خدا به كردار اندك و بسيار نمى‏شمرند براى او عمل زياد را و پيوسته مشغولند به اعمال پس ايشان چنانند كه هر وقت نظر كنى به ايشان ايستادگانند به عبادت ترسان و هراسان در بيم و اضطرابند پس كجائيد شما از ايشان اى گروه تازه كارها آيا ندانستيد كه داناترين مردم به قَدَرْ ساكت‏ترين ايشانند از آن و اينكه جاهلترين مردم به قَدَرْ سخنگوترين ايشانند در او، اى گروه تازه كارها امروز غُرّه شعبان كريم است ناميده است او را پروردگار ما شعبان به جهت پراكنده شدن خيرات به تحقيق كه باز كرده پروردگار شما در او درهاى حسنات خود را و جلوه داده به شما قصرها و خيرات او را به قيمت ارزانى و كارهاى آسانى پس بخريد آن را و جلوه داده براى شما ابليس لعين شُعَبهاى شرور و بلاهاى خود را و شما پيوسته مى‏كوشيد در گمراهى و طغيان و متَمَّسِك مى‏شويد به شعبهاى ابليس و رُو مى‏گردانيد از شعبهاى خيرات كه باز شده براى شما درهاى او و اين غُرّه ماه شعبان است و شعبهاى خيرات او نماز است و روزه و زكات و امر به معروف و نهى از منكر و بِرّ والدين و خويشان و همسايگان و اصلاح ذات الْبَيْنِ و صدقه بر فقراء و مساكين بر خود كلفت مى‏دهيد چيزى را كه برداشته شده از شما يعنى امر قضا و قدر و چيزى كه نهى كرده شده‏ايد از فرو رفتن در آن از كشف سِرّهاى خدا كه هر كه تفتيش كند از آنها از تباه شدگانست آگاه باشيد به درستى‏كه اگر شما واقف شويد بر آنچه مهيّا فرموده، پروردگار عزّوجلّ براى مطيعين از بندگانش در امروز هر آينه بازخواهيد داشت خود را از آنچه در او هستيد و شروع خواهيد كرد در آنچه امر كردند شما را به آن.
گفتند يا اميرالمؤمنين‏ (عليه السلام) و چيست آنكه آن را خداوند مهيّا فرموده در اين روز براى مطيعين خود؟
پس حضرت نقل فرمود قصه آن لشكرى را كه رسول خدا صلى الله عليه وآله به جهاد كفار فرستاده بود و دشمنان شب بر ايشان شبيخون زدند و آن شبى تاريك و سخت ظلمانى بود و مسلمانان در خواب بودند كسى از ايشان بيدار نبود جز زيد بن حارثه و عبداللَّه بن رواحه و قتادة بن نعمان و قيس بن عاصم منقرى كه هر كدام در يك جانب ايشان بيدار و مشغول نماز و قرآن خواندن بودند دشمنان مسلمانان را تيرباران كردند و به واسطه تاريكى و نديدن مسلمانان دشمنان را تا از آنها احتراز كنند نزديك بود كه هلاك شوند كه ناگاه از دهان اين چند نفر نورهايى ساطع شد كه لشكرگاه مسلمانان را روشن كرد و سبب قوّت و دليرى ايشان شده پس شمشير كشيده و دشمنان را كشته و زخمدار و اسير نمودند و چون مراجعت نمودند و براى حضرت رسول‏صلى الله عليه وآله نقل كردند فرمود اين نورها به جهت اعمال اين برادران شما است در غرّه ماه شعبان پس يك يك آن اعمال را حضرت نقل كردند. (بقيه حديث در روز اول شعبان ذكر خواهد شد)