هفتم ماه ربيع الآخر

آن حضرت را بزهر شهيد كردند و آيا قاتل آن حضرت، هشام بن عبدالملك است يا ابراهيم بن الوليد اختلاف است و در بعضى روايات است كه از طرف خليفه اموي (هشام) عبدالملك مروان، زينى فرستاد در مدينه و بر اسب زدند و حضرت باقر (عليه السلام) سوار شد و در آن زهرى تعبيه كرده بودند. پس بدن مكرمش ورم كرد و آثار موت در خود مشاهده نمود. سپس وصيت خود را فرمود و سه روز در درد و الم بود و در روز سوم از اثر زهر شهيد شد.
شيخ كلينى و ديگران از حضرت صادق (عليه السلام) روايت كرده اند كه فرمود: پدرم را بيمارى صعبى (بطور معمول) عارض شد كه مردم بر آن حضرت خائف شدند و اهل بيت آن حضرت گريان گرديدند. حضرت فرمود كه: من در اين مرض نخواهم رفت زيرا كه دو كس نزد من آمدند و مرا چنين خبردادند. پس، از آن مرض صحت يافت و مدتى صحيح و سالم ماند. پس (در واقعه مسمويت و شهادت كه بيماري غير طبيعي بوده) روزى مرا طلبيد و فرمود: جمعى از اهل مدينه را حاضر كن. چون ايشان را حاضر كردم، فرمود: كه اى جعفر! چون من بعالم بقا رحلت كنم مرا غسل ده و كفن كن و قبر مرا چهار انگشت از زمين بلند گردان و آب بر قبر من بريز، و اهل مدينه را گواه گرفت. چون ايشان رفتند، گفتم: اى پدر! آنچه ميفرمودى بعمل مى آوردم و احتياج بگواه نبود. فرمود: اى فرزند! براى اين گواه گرفتم كه بدانند توئى وصى من و در امامت با تو نزاع نكنند. گفتم: اى پدر بزرگوار! من امروز شما را از همه روز صحيح تر مى يابم و آزارى در شما مشاهده نمى نمايم. فرمود: آن دو كس كه مرا در آن مرض خبر دادند كه صحت مى يابم در اين مرض بنزد من آمدند و گفتند: بعالم بقا رحلت مينمائى. و بروايت ديگر فرمود كه: اى فرزند گرامى ! مگر نشنيدى كه حضرت على بن الحسين (عليه السلام) از پس ديوار مرا ندا كرد كه: اى محمد بيا، زود باش كه ما انتظار تو را ميكشيم .روايت شده كه آن حضرت هشتصد درهم براى تغزيه و ماتم خود وصيت فرمود و از حضرت صادق (عليه السلام) مرويستكه: پدرم گفت : اى جعفر! از مال من وقفى بكن براى ندبه كنندگان كه ده سال در منى در موسم حج بر من گريه كنند و رسم ماتم را تجديد نمايند.
اثبات الوصيّة و تقويم الواعظين تاريخ شهادت را هفتم ربيع الآخر، و ابن ابي الثلج بغدادي در تاريخ الأئمه (مجموعة نفيسة ص10) و به نقل علامه طبرسي در تاج المواليد (مجموعة نفيسة ص117) و بحار الأنوار-ج46ص216ح15 از مناقب ج3ص340 وح16 از روضة الواعظين ص248 طبع ايران؛ بطور اجمال در ماه ربيع الآخر، ذكر كرده اند.

اعمال شايسته اين هنگام:
1- سعي در معرفت بيشتر حضرتش.
2- مطالعه و تلاوت كلام خازنان وحي، درباره حضرتش.
3- برگزاري مجلس سوگواره و تعزيت و معرفت و مذاكره و مصائب آن حضرت و آنچه در كلام شريف درباره شهادت و فضائل و مناقب و آيات الهي حضرتش آمده؛ و برائت از اضداد و غاصبان و ظالمان و قاتلان.
4- زيارت حضرت و والدين و فرزندشان و عرض تسليت، از نزديك (در مشهد بقيع) و از دور در امام بارگاه و بالاي بلندي و منزل خود.
5- انجام عبادات از نماز و تلاوت و اذكار؛ و همچنين اطعام عزاداران و زائران و اهداء ثواب به حضرتش.