اوّل ماه محرّم الحرام

روز : رفع حضرت ادريس (عليه السلام) به آسمان بنا بر نقلي
در اين روز، حضرت ادريس پيغمبر (عليه السلام)، به آسمان بالا برده شده و آن حضرت بعد از وفات آدم به جند صد سال، مبعوث برسالت شد. پس مردم را بحق دعوت كرد و با آنكه سلطنت و نبوت براى آنجناب جمع شده بود در مسجد سهله اقامت نمودى و خياطت فرمودى و اول كسي است كه به سوزن جامه دوخت و بقلم نگاشتن آموخت و شهرهاى بسيار در جهان، بنيان فرمود و بنا بر نقلي از بناهاى آن جناب است دو هرم در غرب مصر و آن دو بناى عظيم است مربع مخروط، مشتمل بر چهار مثلث كه هر ضلعى تا ضلعى چهار صد ذراع مسافت دارد و ارتفاع هر يك به همين مسافت است و اين بنا را در شش ماه بپايان آورده. گويند بر آن نوشتند: قل لمن ياتى بعد مايهدمها فى ستماة عام و قد بنيتها فى ستة اشهر و الهدم ايسر من البنيان.

روز : قبول شدن دعاي حضرت زكريا (عليه السلام) و عطاي حق تعالي حضرت يحيي (عليه السلام) را به او بنا بر نقلي
روايت شده كه ريان بن شبيب دائى معتصم عباسى در مثل چنين روز، بر حضرت رضا (عليه السلام) وارد شد. آن جناب فرمود: اى پسر شبيب ! آيا در اين روز، روزه هستى ؟ عرض كرد: خير. فرمود: امروز روزيستكه حق تعالى دعاى حضرت زكريا را در آن مستجاب فرموده، پس هر كه در اينروز، روزه بدارد و خدا را بخواند، خداوند دعاى او را مستجاب كند، چنانچه دعاى زكريا را مستجاب فرموده... الخ.

روز : غزوه ذات الرقاع ونزول حكم نماز خوف
در اين روز، به نقل شيخ بهائى، در سال چهارم، غزوه ذات الرقاع واقع شده فقير گويد كه مورخين اين غزوه را در جمادى الاولى سال ششم ذكر كرده اند. به هر جهت در اين غزوه، پيغمبر، ابوذر را در مدينه گذاشت و با جماعتى كه متجاوز از هفتصد نفر نبودند بجانب نجد رفت و در ذات الرقاع فرود آمد. كفار آنجا از هول و ترس به كوهها فرار كردند و از غايت دهشت، بسيارى زنان خود را نتوانستند حركت بدهند. چون هنگام نماز رسيد، مسلمانان خواستند نماز بخوانند، از كفار ايمن نبودند كه مبادا، در وقت نماز بر سر ايشان بتازند. اين هنگام نماز خوف نازل شد و ايشان نماز خوف گذاشتند و اين اول نماز خوفى بود كه بجا آورده شد.
جابر بن عبدالله كه در اين سفر همراه بوده، روايت كرده كه زنى كافره از اسيران از ترس بمرد. شوهرش كه چنين فهميد سوگند ياد كرد كه: از قفاى پيغمبر (صلى الله عليه وآله) مى روم تا يكتن از مردمش را بكشم. هنگام مراجعت پيغمبر (صلى الله عليه وآله) در دره اى فرود آمد. دو نفر از مهاجر بخفت و انصار براى حراست بالاى كوه شدند. نخست از اول شب نوبت گذاشتند. مرد مهاجر بخفت و انصارى بنماز ايستاد و آن كافر برسيد و صداى نماز انصارى را شنيد. تيرى بجانب او افكند. انصارى تير را بكشيد و نماز را قطع نكرد. آن كافر تير ديگر انداخت، باز نماز را نشكست در ضربت سوم، نماز را بنهايت برده بود، مهاجرى را بيدار كرد تا از پى كافر شتافت و او را بيافت. پس چون برگشت و زخم سه تير در انصارى ديد، باوى گفت كه چرا در ضربت نخستين مرا بيدار نكردى. گفت: آن وقت سوره اى از قرآن مى خواندم و نخواستم قطع كنم و بخدا سوگند كه اگر نه آن بود كه مأمور بحراست بودم اگر هزار تير بر من مى آمد، قطع سوره نمى كردم تا جان بدهم. از براى جابر نيز مكالماتى است با رسول خدا (صلى الله عليه وآله) در اين سفر، هنگاميكه شترش در راه ماند و خوابيده بود، مقام را گنجايش نقل نيست. اين غزوه را ذات الرقاع گويند از جهت آنكه در آن اراضى، تلهاى بسيار و پستى و بلنديهاى رنگ و رنگ بود، چون جامه مرقع، نه آنكه بعضى اصحاب پاهايشان مجروح شده بود وصلها و رقعه ها بر پاى خود بسته بودند.

روز : وفات محمد حنفيه (رحمه الله) فرزند حضرت امير (صلوات الله عليه)
و نيز در غره محرم، سنه 81، محمد بن حنفيه فرزند امير المؤمنين (عليه السلام) وفات كرد و در بقيع، بخاك رفت و بعضى گفته اند كه از فتنه ابن زبير فرار كرد بجانب طائف و در آنجا وفات كرد.
از قوت محمد نقل شده كه وقتى زره اى چند بخدمت امير المؤمنين آوردند، يكى از آنها از اندازه قامت بلندتر بود. حضرت فرمود تا مقدارى از دامان آنرا قطع كند. محمد دامان زره را بدست جمع كرد و از آنجا كه امير المؤمنين علامت نهاده بود بيك قبضه بگرفت و مثل آنكه بافته حريرى را قطع كند دامنهاى درع آهنين را از هم دريد و كثرت شجاعت و دليرى او از منابع تاريخي در ذكر حرب جمل و صفين معلوم ميشود.
شيخ كشى از حضرت رضا (صلوات الله عليه) روايت كرده كه فرمود : امير المؤمنين (عليه السلام) مى فرمود كه محامده يعنى محمدها ابا دارند از معصيت خداى عزوجل. راوى پرسيد كه اين محامده كيانند. فرمود: محمد بن جعفر بن ابيطالب، محمد بن ابى بكر، محمد بن ابى حذيفه و محمد بن امير المؤمنين.
فقير گويد كه محمد بن جعفر بن ابيطالب در صفين شهيد شد و محمد بن ابى بكر در نيمه جمادى الاولى، ذكر قتلش بيايد و محمد بن ابى حذيفه پسر دائى معاويه و از اتباع و انصار امير المؤمنين است و او همانست كه معاويه او را بگرفت و در زندان حبس كرد، مدتى مديد در زندان او بود تا شهيد شد.

تقويم جامع: جناب محمد حنفيه وصي حضرت امام حسين (عليه السلام) بود؛ در وقت خروج حضرت به سمت كربلا، و مرجع تماس و مراجعات ديني حضرتش و در ظاهر امر بعد از شهادت حضرتش در كربلا نيز عنوان وصي حضرت داشته و به آن شناخته مي شد، تا مدتها بعد از واقعه كربلا و اين موجب محفوظ ماندن مركز امامت حضرت امام سجاد (عليه السلام) از حساسيت و دشمني طاغوتيان و امويان، تا اينكه در شرايط مناسبي در محضر عمومي مردم و شيعيان در كنار حجر الأسود؛ اظهار حقيقت امر نمود و جانشيني و امامت حضرت سجاد (عليه السلام) را اعلام نمود؛ بسياري از كساني كه بر حسب ظاهر تا آن روز محمد حنفيه را واقعا امام مي دانستند؛ در آن روز مهتدي شدند؛ و برخي ديگر كه حاضر نبودند و جاهل بودند بر اين اعتقاد ماندند؛ و حتى بعد از وفات محمد حنفيه كه عقيده به مهدويتش داشتند معتقد به غيبتش گرديدند، جماعت كيسانيه محمد حنفيه را امام ميدانستند و او را مهدى آخر زمان مى خواندند و باعتقاد ايشان آنكه: محمد در جبال رضوى كه كوهستانى نزديك ينبع مدينه است، جاى فرموده است و زنده است تا گاهى كه خروج كند. بر خلاف آنكه معروف است كه اهل آن مذهب، منقرض شده اند، ولي هنوز هستند و بيشتر در دامنه ها و نواحي كوه رضوى اقامت و سكونت دارند.
شايان ذكر است كه كوه رضوى در نزديكي مدينه كوه مباركي است و از اماكن اقامت حضرت صاحب الزمان (عليه السلام) بوده ولذا در دعاي ندبه م گوييم: أبرضوى أم غيرها أم ذي طوى...آيا در كوه رضوى است يا ذي طوى يا جايي ديكر جز اينها..

در آن چند نماز وارد است:
1- صد ركعت نماز به حمد و توحيد.
2- دو ركعت نماز، در ركعت اول حمد و انعام و در دوم حمد و ياسين.
3- نماز وارده از رسول خدا (صلى الله عليه وآله) كه فرمود: هر كه در اين شب دو ركعت نماز كند به حمد و يازده توحيد و صبحش را كه روز اول سال (بنابر عقيده عاميان) است روزه بدارد مثل كسى است كه تمام سال را مداومت بخير كرده و در آن سال محفوظ باشد و اگر بميرد، ببهشت برود.
* سيد براى هلال اين ماه دعاهاى مبسوطى در اقبال ذكر كرده است.